Οι βασικές αλήθειες που πρέπει όλοι να γνωρίζουμε για το ΓεΣΥ και τη μεταρρύθμιση στον τομέα της Υγείας

Ο πολίτης που δεν είναι καλά πληροφορημένος μπορεί να παραπλανηθεί εύκολα και δεν μπορεί να διεκδικήσει σωστά ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ της ΥΓΕΙΑΣ. Η Παγκύπρια Συμμαχία Σπανίων Παθήσεων ενημερώνει ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ υπεύθυνα κΑΙ ΜΕ ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ.

Με τα πιο κάτω, επιδιώκουμε να ενημερώσουμε με απλό τρόπο το κοινό σχετικά με το τι θα ισχύει με την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ), διασαφηνίζοντας κάποιες βασικές πτυχές του ΓεΣΥ – αυτού που προωθείται σήμερα από την πολιτεία και την κοινωνία, βάσει της ιστορικής πολιτικής συναίνεσης του Ιουλίου και του Σεπτεμβρίου του 2016 και των αρχών και της φιλοσοφίας που συμφώνησαν όλοι οι κοινωνικοί εταίροι κατά την ψήφιση και επικαιροποίηση της σχετικής νομοθεσίας (2005, 2007, 2013). Δυστυχώς και τις πλείστες φορές εσκεμμένα, δίνονται ελλιπείς αλλά και λανθασμένες πληροφορίες στο κοινό από διάφορους φορείς, οι οποίοι με ετερόκλητες συμμαχίες στοχεύουν να καθυστερήσουν και να ακυρώσουν την όλη μεταρρύθμιση του τομέα της Υγείας στον τόπο μας. Τα συμφέροντά τους είναι πολλά και ποικίλα, οικονομικά, πολιτικά, προσωπικά και όχι μόνο.

Αγαπητέ πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα συμφέροντά σου μόνο τα οργανωμένα σύνολα των ασθενών μπορούν να τα υπερασπιστούν άδολα και με ανιδιοτέλεια. Γι’ αυτό διάβασε με προσοχή, ρώτησε ό,τι θεωρείς πως χρειάζεται διασαφήνιση, επεξήγηση ή ακόμα και περαιτέρω πληροφόρηση στο τηλέφωνο +357 22 319129 ή στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) στο http://www.hio.org.cy/.

1.    Μιλάμε για ένα αλληλέγγυο, ανθρωποκεντρικό ΓεΣΥ. Τι ακριβώς εννοούμε με αυτό;

Η Υγεία δεν είναι ένα δώρο μόνιμο ή στατικό. Ποτέ δεν μπορεί κανένας να ξέρει πότε και σε ποιο βαθμό θα κτυπήσει η ασθένεια τη δική του πόρτα. Σήμερα, ένα νοικοκυριό μπορεί να κληθεί να καταβάλει ένα υπέρογκο ποσό για τη θεραπεία ενός μέλους της οικογένειάς του που διαγνώσθηκε ξαφνικά με μια σοβαρή ασθένεια. Φανταστείτε αυτή η ασθένεια να είναι και σπάνια και να μην υπάρχει η κατάλληλη υποδομή ή γνώση για την αντιμετώπισή της στην Κύπρο. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι πολλά νοικοκυριά, διαχρονικά και τα τελευταία χρόνια ειδικότερα, έχουν περιέλθει σε κατάσταση φτώχειας, ως αποτέλεσμα μιας απρόβλεπτης, μεγάλης και σοβαρής ασθένειας.

Με το ΓεΣΥ που εμείς εννοούμε και στο οποίο πιστεύουμε, όλοι ανεξαιρέτως οι νόμιμοι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, υγιείς (που είναι εν δυνάμει ασθενείς) και χρόνιοι πάσχοντες, ανεξαρτήτως της οικονομικής ή της κοινωνικής τους κατάστασης, θα είναι ασφαλισμένοι και εξασφαλισμένοι έναντι οποιωνδήποτε αναγκών ενδέχεται να προκύψουν σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής τους, χωρίς να χρειάζεται να υποστούν ταλαιπωρίες και να επωμιστούν μεγάλα έξοδα για να λάβουν έγκαιρα τις σωστές και κατάλληλες για την περίπτωσή τους υπηρεσίες υγείας. Θα είναι ασφαλισμένοι από τη μέρα που θα γεννηθούν μέχρι και τη μέρα που θα πεθάνουν.

Το ΓεΣΥ παρέχει διά βίου ολιστική, υγειονομική και οικονομική προστασία για τον κάθε πολίτη, ο οποίος θα κληθεί να καταβάλλει μηνιαίως μια μικρή εισφορά (ή αλλιώς «φορολογία μέσω των Κοινωνικών Ασφαλίσεων») με βάση τα εισοδήματά του (εάν και εφόσον έχει), ενώ θα λαμβάνει υπηρεσίες υγείας, εάν, όταν και στον βαθμό που θα τις χρειαστεί. Εάν ο πολίτης δεν έχει εισόδημα, δεν θα πληρώνει καμία εισφορά ή φόρο, όμως θα έχει το δικαίωμα πρόσβασης στις ίδιες υπηρεσίες υγείας στις οποίες θα έχει πρόσβαση και ο πολίτης που θα πληρώνει την εισφορά του (αλληλέγγυα και καθολικά).

Το ΓεΣΥ στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα και του οποίου το νομοσχέδιο βρίσκεται σήμερα στη Βουλή είναι αυτό που θα συμπεριλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης και θα καλύπτει τα ιατροφαρμακευτικά έξοδα και άλλα έξοδα περίθαλψης και φροντίδας (π.χ. υπηρεσίες αποκατάστασης, ακτινογραφίες, MRI) ΟΛΩΝ ανεξαιρέτως των πολιτών. Επιπλέον, ο κάθε πολίτης θα έχει την απόλυτη και ελεύθερη επιλογή να επιλέξει τον Προσωπικό του Ιατρό, αλλά και τον Ειδικό Ιατρό που ενδείκνυται για το πρόβλημά του, ως επίσης και το νοσηλευτήριο στο οποίο επιθυμεί να νοσηλευτεί. Δεν θα υπάρχει σαφής διάκριση ιδιωτικού και κρατικού τομέα, όπως γίνεται σήμερα, αλλά μια ενιαία αγορά υπηρεσιών υγείας, στην οποία θα ενταχθούν όλοι οι ιατροί, οι επαγγελματίες υγείας, τα νοσηλευτήρια και άλλοι πάροχοι Υγείας. Έτσι, θα απολαμβάνουν όλοι τις υπηρεσίες που προεπέλεξαν και με μειωμένες λίστες αναμονής στα νοσοκομεία.

2. Πώς θα λειτουργεί το ΓεΣΥ;

Όλοι οι επαγγελματίες και οι πάροχοι υγείας, τα νοσηλευτήρια, οι κλινικές και τα κέντρα υγείας θα λαμβάνουν την έγκριση του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, ώστε να διασφαλίζεται στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Όλοι οι επαγγελματίες υγείας και τα νοσηλευτήρια γενικότερα οφείλουν να πληρούν τα κριτήρια ποιότητας του ΟΑΥ που αφορούν τα προσόντα του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού, την υποδομή και τον εξοπλισμό των νοσηλευτηρίων, των κλινικών και των κέντρων Υγείας. Θα υπάρξει επίσης και ειδική πρόνοια στους κανονισμούς του ΟΑΥ που θα θεσμοθετεί συγκεκριμένα μέτρα διαπίστευσης της ποιότητας.

3.  Ποιοι είναι οι δικαιούχοιꓼ Ποιοι θα μπορούν να χρησιμοποιούν το ΓεΣΥ;

Όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες που διαμένουν νόμιμα στις περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, είτε είναιꓽ

-       Κύπριοι πολίτες ή Ευρωπαίοι πολίτες που διαμένουν και εργάζονται, ή έχουν αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής,

-       Πολίτες τρίτης χώρας, οι οποίοι πληρούν τις πρόνοιες της εθνικής νομοθεσίας,

-       Τα εξαρτώμενα τέκνα των πιο πάνω μέχρι την ηλικία των 21 ετών, οι φοιτητές μέχρι την ηλικία των 26 και τα συντηρούμενα από την οικογένεια μέλη της με σωματική ή πνευματική αναπηρία που τα καθιστά ανίκανα να αυτοσυντηρηθούν.

4.    Τι ύψος θα έχουν οι εισφορές ή φορολογίες;

Η εισφορά ή, όπως άλλως ονομάζεται, η φορολογία που θα εισαχθεί με νόμο ειδικά για τις ανάγκες του ΓεΣΥ, είναι τέτοια που η επιβάρυνση στον οικογενειακό προϋπολογισμό θα είναι πολύ χαμηλή και ίσως η χαμηλότερη στην Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, η κατανομή των εισφορών για την ασφάλιση υγείας με το ΓεΣΥ θα γίνεται ως εξήςꓽ

·         Για τους μισθωτούςꓽ Ποσοστό 2,65% επί των μηνιαίων συνολικών απολαβών. Για παράδειγμα, για μισθό της τάξης των 800 ευρώ, η μηνιαία εισφορά θα είναι 21,2 ευρώ, για μισθό της τάξης των 1000 ευρώ, η εισφορά θα είναι 26,5 ευρώ, για μισθό της τάξης των 1200 ευρώ, η εισφορά θα είναι 31,8 ευρώ, ενώ για εισόδημα της τάξης των 1500 ευρώ, η εισφορά θα είναι 39,75 ευρώ. Για εισόδημα 2000 ευρώ, η εισφορά θα είναι 53 ευρώ.

·         Για τους εργοδότεςꓽ Ποσοστό 2,93% επί του μισθού για κάθε εργαζόμενο. Για παράδειγμα, για μηνιαίο εισόδημα της τάξης των 800 ευρώ, οι εργοδότες θα καλούνται να πληρώσουν 23,44 ευρώ, για εισόδημα 1000 ευρώ η εισφορά του εργοδότη θα είναι 29,3 ευρώ; για εισόδημα 1200 ευρώ, η εισφορά του εργοδότη θα είναι 35,16 ευρώ, ενώ για εισόδημα 1500 ευρώ, η εισφορά του εργοδότη θα είναι 43,95 ευρώ. Για εισόδημα 2000 ευρώ, η εισφορά από τον εργοδότη θα είναι 58,6 ευρώ.

Το κράτος θα συνεισφέρει με ποσοστό 4,55% επί του μισθού κάθε εργαζομένου. Για παράδειγμα, για εισόδημα της τάξης των 800 ευρώ, το κράτος θα καλείται να πληρώσει 36,4 ευρώꓽ για τον υπάλληλο που λαμβάνει εισόδημα 1000 ευρώ μηνιαίως, το κράτος θα καλείται να πληρώσει 45.5 ευρώ, ενώ για υπαλλήλους με μηνιαίο εισόδημα 1200 ευρώ, το κράτος θα καλείται να πληρώσει 54,6 ευρώ. Για μηνιαίο εισόδημα 1500 ευρώ, η εισφορά του κράτους θα είναι 68,3 ευρώ, ενώ για εισόδημα 2000 ευρώ, η εισφορά του κράτους θα είναι 91 ευρώ.

Οι φοιτητές, οι στρατιώτες, οι άνεργοι, οι άποροι, ή οι χαμηλοσυνταξιούχοι δεν θα καταβάλλουν καμία ΑΠΟΛΥΤΩΣ εισφορά/φορολογία στο ΓεΣΥ, αλλά θα έχουν πρόσβαση σε όλες ανεξαιρέτως τις υπηρεσίες που θα παρέχονται μέσα από αυτό.

5.     Εκτός από τις εισφορές ή τη φορολογία, θα υπάρχουν άλλες επιβαρύνσεις για τον πολίτη;

Συν-πληρωμές λέγονται οι επιπλέον, αμελητέες σε μέγεθος, εισφορές της τάξεως του 1-10 ευρώ που θα καταβάλλει ο πολίτης και ο ασθενής για να λάβει κάποιες συγκεκριμένες υπηρεσίες, όπως αναλύσεις αίματος, επισκέψεις στο Τμήμα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (Πρώτες Βοήθειες) και σε Ειδικό Ιατρό κλπ.

Τι εννοούμε;

Με την έναρξη του ΓεΣΥ, ο ασθενής θα κληθεί να επιλέξει τον Προσωπικό του Ιατρό. Αυτή ήταν και η φιλοσοφία του ΓεΣΥ. Οι ιατροί με ειδικότητα Γενικής Ιατρικής, οι Ειδικοί Παθολόγοι (αυτοί που θα επιλεγούν) και οι Ειδικοί Παιδίατροι θα αποτελούν στο ΓεΣΥ το σημείο αναφοράς κάθε πολίτη. Αυτοί θα ονομάζονται και Προσωπικοί Ιατροί (ΠΙ) και θα μπορούν να εξυπηρετούν έως και 2.500 πολίτες ανά έτος ο καθένας. Μέχρι την ηλικία των 17 ετών, υπεύθυνοι για την εξυπηρέτηση ασθενών θα είναι οι Ειδικοί Παιδίατροι και πέραν της ηλικίας αυτής οι Γενικοί Ιατροί ή οι Ειδικοί Παθολόγοι (και Γεροντολόγοι, εάν οι ασθενείς ξεπερνούν την ηλικία των 60 ετών).

Σε περίπτωση που ασθενήσει, ο πολίτης θα επισκέπτεται πρώτα τον ΠΙ για διάγνωση και εάν χρειάζεται θα παραπέμπεται σε Ειδικό Ιατρό (ΕΙ). Δεν θα υπάρχει καμία συν-πληρωμή για καμία επίσκεψη στον ΠΙ και καμία συν-πληρωμή σε ότι αφορά την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη, δηλαδή την πρόσβαση στις υπηρεσίες εντός των νοσοκομειακών μονάδων, εάν και εφόσον ο ασθενής χρειάζεται να νοσηλευτεί.

Για επίσκεψη σε ΕΙ μετά από παραπομπή, η συν-πληρωμή παραμένει 6 ευρώ, ως έχει και σήμερα. Για κάθε εργαστηριακή εξέταση θα καταβάλλεται το ποσό των 1 ευρώ ως συν-πληρωμή, καθώς επίσης και 1 ευρώ για κάθε φάρμακο που λαμβάνει ο ασθενής. Για περίθαλψη στο Τμήμα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (Πρώτες Βοήθειες), ο ασθενής θα πληρώνει 10 ευρώ για κάθε επίσκεψη.

Υπάρχει και οροφή σε αυτές τις συν-πληρωμές, οι οποίες αντιστοιχούν σε 300-400 ευρώ ανά έτος. Αυτό σημαίνει ότι, όταν όλες οι συν-πληρωμές που καταβάλλει ο ασθενής συναθροιστούν στα 300-400 ευρώ ετησίως (το ποσό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί), ο Κύπριος πολίτης δεν θα πληρώνει ούτε σεντ πέραν αυτού του ποσού.

Οι λήπτες του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ) δεν θα πληρώνουν εισφορά στο ΓεΣΥ. Θα πληρώνουν όμως τις συν-πληρωμές ανάλογα με τη εξέταση που θα λαμβάνουν. Η οροφή για αυτή την ομάδα είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση με πιθανή κατάληξη μεταξύ 75 και 100 ευρώ ετησίως.

6. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το ΓεΣΥ σήμερα και τι μπορώ να κάνω για να ψηφιστεί;

Δυστυχώς το θέμα της Υγείας είναι πολιτικό θέμα. Σήμερα, δύο νομοσχέδια που αποτελούν τους δύο από τους επτά πυλώνες της ριζικής μεταρρύθμισης του τομέα της Υγείας που έχει εξαγγείλει ο Υπουργός της Υγείας μιλούν για την αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων και το επικαιροποιημένο σχέδιο για το ΓεΣΥ. Τα δύο νομοσχέδια βρίσκονται στα χέρια των βουλευτών και εναπόκειται σε αυτούς να τα ψηφίσουν για να μπορέσει να μπει το γενικό πλαίσιο, ο οδοχάρτης και να ξεκινήσουν όλες οι επιμέρους ενέργειες για την προώθηση του Εθνικού Σχεδίου Υγείας.

7. Τι άλλο αφορά τη μεταρρύθμιση του τομέα της Υγείας;

Η μεταρρύθμιση, οι ριζικές δηλαδή αλλαγές που θα συμβάλουν στη βελτίωση των υπηρεσιών Υγείας που χρησιμοποιούμε σήμερα, δεν αφορούν μόνο το νομοσχέδιο του ΓεΣΥ. Ακριβώς αυτή είναι και η μεγάλη διαφορά του ΓεΣΥ με όλες τις άλλες προτάσεις από όπου και αν αυτές προέρχονται. Η μεταρρύθμιση θα βελτιώσει γενικότερα τις παρεχόμενες υπηρεσίες μέσω άλλων επιπρόσθετων ειδικών και συγκεκριμένων νομοθεσιών που αφορούν την αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων για να τους δοθεί η διοικητική, οικονομική και επιστημονική ανεξαρτησία για να αναπτύξουν την ανταγωνιστικότητά τους σε ό,τι αφορά την παροχή ποιοτικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Κατά δεύτερον, η μεταρρύθμιση θα διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα των και την πρόσβαση σε όλα τα φάρμακα και στη βελτίωση των τιμών τους, ενώ θα συμβάλει στην ανάπτυξη και εφαρμογή της ηλεκτρονικής υγείας, καθιστώντας διαθέσιμα όλα τα δεδομένα του κάθε πολίτη για την καλύτερή του εξυπηρέτηση, λαμβάνοντας βεβαίως υπόψη και υιοθετώντας όλες τις ευρωπαϊκές και διεθνείς νομοθεσίες περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Η πλοήγηση του ασθενούς μέσα από αυτό το σύστημα και όλες τις υπηρεσίες θα είναι εύκολη, αβασάνιστη, χωρίς ταλαιπωρία, χωρίς απώλεια δεδομένων, χωρίς απώλεια φακέλων και πληροφοριών και όλων όσων γνωρίζουμε σήμερα και βιώνουμε όλοι μας. Επίσης, το Υπουργείο Υγείας θα αναδιοργανωθεί για να αναλάβει τον ρόλο που του έχει τάξει η πολιτεία εδώ και δεκαετίες: τη χάραξη πολιτικής και την παρακολούθηση της υλοποίησης εθνικών στρατηγικών με ένα και μόνο στόχο: να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες Υγείας στους πολίτες του. Θα έχει κάτω από τη δικαιοδοσία του δύο αναγκαίους πυλώνες κοινωνικής πρόνοιας για τον ασθενή: τον πυλώνα της δημόσιας υγείας και της πρόληψης.

Για να μη σας ξεγελούν οι εισηγήσεις και τα βραχύβια και ελλιπή σχέδια που κατά καιρούς ανακοινώνονται από διάφορους που δεν πίστεψαν ποτέ στη δυναμική που θα αποκτούσε ο τομέας της Υγείας, ρωτήστε τους:

·         Πώς διασφαλίζεται η ποιότητα των υπηρεσιών;

·         Πώς διασφαλίζονται οι τιμές, η διαθεσιμότητα και η προσβασιμότητα των φαρμάκων;

·         Πώς διασφαλίζουν τον τομέα της πρόληψης, τους εμβολιασμούς κ.ά.;

·         Πού εντάσσεται στα σχέδιά τους η Δημόσια Υγεία (οι επιδημίες, η ασφάλεια του αίματος, η ασφάλεια των τροφίμων κ.ά.);

·         Πώς διασφαλίζουν σε αυτούς τους πολίτες που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας, στους χαμηλόμισθους, στους χαμηλοσυνταξιούχους, στους λήπτες του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος ότι θα έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη;

Αυτοί έχουν δωρεάν πρόσβαση στο σύστημα Υγείας στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα. Η Δημόσια Υγεία και η Πρόληψη αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του συστήματος Υγείας για το οποίο μιλούμε σήμερα. Οι ασφαλιστικές εταιρείες πώς διασφαλίζουν τους φοιτητές μέχρι τα 26 τους χρόνια που είναι άνεργοι και χωρίς εισόδημα; Το σχέδιο αυτό τους ασφαλίζει μέχρι τα 26 τους χρόνια. Τέλος, πώς διασφαλίζει αυτό το σύστημα τους σπάνιους πάσχοντες που έχουν πολλαπλές ανάγκες που εκτείνονται σε θεραπείες αποκατάστασης και άλλες θεραπείες και που μέχρι σήμερα καμία χώρα δεν έχει εντάξει στους σχεδιασμούς της;

Τις φωνές και τις θέσεις των οργανωμένων συνόλων ασθενών που τάσσονται καθαρά και έντιμα και πολύ μελετημένα χωρίς σκοπιμότητα, οικονομική, πολιτική ή και άλλη υπέρ αυτής της μεταρρύθμισης που περιγράφουμε πιο πάνω. Αυτή θα είναι η μεγαλύτερη κοινωνική μεταρρύθμιση μετά από αυτή που αφορά τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις. Γιατί αυτή πέτυχε; Γιατί οι Κοινωνικές Ασφαλίσεις κατοχύρωσαν τα δικαιώματα του Κύπριου πολίτη πριν από τόσες δεκαετίες;

Αγαπητέ πολίτη και ασθενή, τα συμφέροντα είναι πολύ μεγάλα. Μην τα αφήσεις να θάψουν αυτή την τιτάνια προσπάθεια. Αν τους αφήσουμε όλους αυτούς που είναι αππέξω του χορού αυτό θα σημαίνει ολέθρια οπισθοδρόμηση και καταπάτηση της ελάχιστης αξιοπρέπειας που μας έχει απομείνει, καθότι θα συνεχίσουμε να επαιτούμε για τα αυτονόητα.